Việt Nam đang tích cực chuẩn bị để tham gia vào mạng lưới giao dịch tín chỉ carbon toàn cầu vào năm 2028. Với tiềm năng lớn về giảm phát thải và nguồn cung cấp tín chỉ carbon dồi dào, quốc gia ta được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để thành công, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý, tạo lập một môi trường đầu tư hấp dẫn và đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả cho các hoạt động giao dịch tín chỉ carbon.
Thị trường carbon và Tín chỉ carbon
Thị trường carbon ra đời từ Nghị định thư Kyoto về biến đổi khí hậu, được Liên Hợp quốc chính thức thông qua năm 1997, nhằm giải quyết nhu cầu đối với các quốc gia có dư thừa quyền phát thải được bán cho hoặc mua từ các quốc gia phát thải nhiều hơn hoặc ít hơn mục tiêu cam kết. Trên thế giới xuất hiện loại hàng hóa mới là các chứng chỉ giảm/hấp thụ phát thải khí nhà kính (KNK). Do carbon là KNK quy đổi tương đương của mọi KNK nên các giao dịch được gọi chung là mua bán, trao đổi carbon, hình thành nên thị trường carbon hay thị trường tín chỉ carbon.
Tín chỉ carbon (carbon credit) là thuật ngữ dùng để chỉ chứng nhận có thể giao dịch thương mại và cho phép chủ sở hữu được quyền phát thải một lượng khí CO2 nhất định. Mỗi tín chỉ tương đương với một tấn CO2, hoạt động như một "giấy phép" cho phép thải khí nhà kính vào khí quyển.
Tiềm năng tạo ra tín chỉ carbon của Việt Nam
Việt Nam sở hữu tiềm năng to lớn để trở thành một cường quốc về thị trường tín chỉ carbon. Với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú như rừng và các dự án giảm phát thải đa dạng, nước ta có thể cung cấp hàng triệu tấn tín chỉ carbon mỗi năm. Điều này không chỉ mang lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể mà còn góp phần quan trọng vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Trong nỗ lực chung tay cùng cộng đồng thế giới chống biến đổi khí hậu toàn cầu (theo tinh thần Nghị định thư Kyoto), ngày 22/10/2020, giữa Việt Nam và Ngân hàng Thế giới đã ký kết văn bản thỏa thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ đối với 6 tỉnh Bắc Trung Bộ, giai đoạn 2018-2024. Theo đó, WB sẽ nhận chuyển nhượng của Việt Nam 10,3 triệu tấn CO2 có tổng giá trị là 51,5 triệu USD, tương đương 1.200 tỷ đồng
Theo số liệu của Tổng cục Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, mỗi năm Việt Nam có thể bán ra thị trường thế giới 57 triệu tín chỉ carbon.
Theo báo cáo của Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Việt Nam hiện đứng thứ tư thế giới về số lượng dự án triển khai theo Cơ chế phát triển sạch (CDM), với tiềm năng cung cấp gần 140 triệu tấn CO2 tương đương. Con số này cho thấy rõ tiềm năng to lớn của thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam.
Loay hoay mua bán “ hàng hoá đặc biệt” vì chưa có khung pháp lý
Mặc dù tiềm năng của thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam rất lớn, việc giao dịch một loại tài sản phi vật thể như tín chỉ carbon vẫn còn nhiều vướng mắc pháp lý. Khái niệm tín chỉ carbon, đặc biệt là tín chỉ carbon rừng, còn khá mới mẻ và chưa được định nghĩa rõ ràng trong hệ thống pháp luật hiện hành. Điều này dẫn đến nhiều bất cập trong việc xác định quyền sở hữu, giao dịch và quản lý loại tài sản này. Việc xem tín chỉ carbon như một hàng hóa đặc biệt, có thể mua bán, chuyển nhượng, đặt ra nhiều câu hỏi về tính pháp lý và khả năng thực thi.
Do đó, để thị trường carbon hoạt động hiệu quả, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý hoàn thiện cho thị trường này.
-
Cần xây dựng khung pháp lý cho thị trường mua bán tín chỉ carbon
Để khai thác tối đa tiềm năng của rừng và năng lượng tái tạo, Việt Nam cần khẩn trương xây dựng một khung pháp lý toàn diện và minh bạch cho thị trường tín chỉ carbon. Một khung pháp lý hoàn thiện sẽ không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động giao dịch tín chỉ carbon mà còn thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển các dự án giảm phát thải và góp phần quan trọng vào mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
-
Cần phải xem tín chỉ carbon là hàng hóa
Việc xác định tín chỉ carbon là một loại tài sản có thể giao dịch là điều cấp thiết để phát triển thị trường carbon tại Việt Nam. Hiện nay, quy định pháp luật chưa rõ ràng về việc liệu tín chỉ carbon, đặc biệt là tín chỉ carbon rừng, có được coi là lâm sản hay không. Điều này gây cản trở lớn cho các hoạt động giao dịch và đầu tư liên quan đến tín chỉ carbon. Để khắc phục tình trạng này, cần sớm hoàn thiện khung pháp lý, công nhận tín chỉ carbon là một loại tài sản có thể mua bán, chuyển nhượng.
-
Xác định quyền sở hữu tín chỉ carbon để hạn chế phát sinh tranh chấp
Tính phi vật thể và tính phức tạp trong việc xác định quyền sở hữu của tín chỉ carbon đòi hỏi một khung pháp lý rõ ràng và chi tiết. Việc xác lập quyền sở hữu không chỉ giúp hạn chế tranh chấp mà còn khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia vào các hoạt động giảm phát thải.
Để đạt được mục tiêu này, cần xây dựng một cơ sở dữ liệu quốc gia về tín chỉ carbon, thiết lập quy trình xác thực và cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu, đồng thời xây dựng cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả. Bên cạnh đó, việc đảm bảo quyền lợi của các cộng đồng địa phương, đặc biệt là những người trực tiếp tham gia vào các hoạt động bảo vệ rừng, là vô cùng quan trọng. Một khung pháp lý hoàn thiện sẽ không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch tín chỉ carbon mà còn góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.
-
Luật hóa quy trình xây dựng và vận hành tín chỉ carbon
Quy trình xây dựng và vận hành tín chỉ carbon, đặc biệt là tín chỉ carbon rừng, đòi hỏi sự tham gia của nhiều tổ chức và cơ quan, nhưng hiện nay vẫn chưa có một quy định thống nhất và chi tiết. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu minh bạch, gây mất niềm tin của nhà đầu tư và hạn chế khả năng hợp tác quốc tế. Để khắc phục tình trạng này, Việt Nam cần sớm xây dựng một luật chuyên biệt về tín chỉ carbon, quy định rõ ràng về tiêu chuẩn, cơ quan quản lý, cơ chế giám sát và các thủ tục liên quan. Việc xây dựng một khung pháp lý hoàn chỉnh không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thị trường carbon mà còn góp phần vào mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững.
CÔNG TY CỔ PHẦN KHOA HỌC VÀ MÔI TRƯỜNG GIANT BARB
📞 Hotline: +84 995 206 666
✉️ Email: info@giantbarb.com
🏢 Địa chỉ: số 07 Tôn Thất Thuyết, Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, Hà Nội